TEBIGATY GORAMAGYŇ DÜNÝÄ TEJRIBELERI BARADA PIKIR ALŞYLDY
601Golaýda S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetinde professor-mugallymlaryň, talyp ýaşlaryň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň gatnaşmagynda ylmy-tejribe duşuşygy geçirildi. Nobatdaky duşuşykda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, telekeçi Azat Gurbanow oba hojalygynda suwy tygşytlamagyň we tebigaty goramagyň täzeçil usullary bolan gidrogeli ulanmak, «Ecobox», «Carbon credit» barada çykyş etdi.
Häzirki wagtda dünýä ýüzünde ilat sanynyň artmagy, şeýle-de adamzadyň oba hojalyk işlerinde dürli maksatlar bilen suwuň artykmaç ulanylmagy netijesinde, süýji suwlaryň mukdary ep-esli azaldy. Bu ýagdaý suwy tygşytly peýdalanmakda, gaýtadan işlemekde täze çözgütleri kabul etmäge itergi berýär. Şolaryň biri hem gidrogel suw tygşytlaýjy maddasydyr. Tebigata zyýansyz bolan bu maddany ösümlikçilikde we bagçylykda giňden ulanmak bolýar.
Hünärmeniň bellemegine görä, gidrogel suwaryş işini 50-70 %-e çenli azaldyp, köküň ösüşine özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Toprakda suwuň köp wagtlap saklanmagy netijesinde şorlaşmanyň öňüni almak bilen, azot, fosfor, kaliý ýaly mineral, şeýle-de organiki dökünleri topraga siňdirmekden gorap saklaýar. Şonuň netijesinde, topragyň hem-de ýerasty suwlaryň zaýalanmazlygyna, dökünleriň diňe kök tarapyndan kabul edilmegine mümkinçilik berýär.
Dünýä tejribesinden belli bolşy ýaly, «Ecobox» ulgamy suwy köp mukdarda tygşytlamaga, bagçylygy ösdürmäge uly itergi berýär. Bu suw gutusyna oturdylan ösümliklere suw ýetmezçilik eden wagty toprakdaky çäkli meýdanyň suw sygymynyň göwrümi 70-75 %-den peselende, grawitasiýa güýji arkaly bu enjamdan suw damjalary kök ulgamynyň ýerleşýän tarapyna akyp başlaýar. Haçan-da, toprakdaky suw sygymynyň göwrümi 70-75 %-e ýetende, suw akmasy kesilýär. Şeýle-de bu gurluşyň üsti bilen ösümlikler suw bilen uzak wagtlap üpjün edilýär.
Telekeçiniň aýtmagyna görä, dünýä ýüzünde, şol sanda ýurdumyzda howanyň hapalanmagynyň öňüni almak, kömürturşy gazynyň hem-de beýleki zyýanly gazlaryň daşky gurşawa ýaýradylmagyny azaltmak maksady bilen, bagçylygy ösdürmäge aýratyn üns berilýär. «Carbon credit» ulgamy hem şeýle maksatlar bilen döredilen maksatnamadyr. Bu maksatnama hakynda aýdylanda, ulgamy esaslandyryjy edara bilen şertnama baglaşylyp, dünýäniň islendik künjeginde 1 gektardan köp ýere ekilen baglaryň kömürturşy gazyny özüne kabul edip, näçe mukdarda kislorody bölüp çykaryşyna laýyklykda hasaplama işleri geçirilýär. Hasaplamalaryň netijesinde bolsa tölegler alnyp barylýar. Şeýlelikde, bu ulgam howany gorap saklamaga uly ýardam berýär.
Duşuşygyň ahyrynda hünärmenler dünýäde tebigaty goramakda alnyp barylýan işleri, bu babatdaky ylym-bilimleri öwrenmegiň, olary durmuşa ornaşdyrmagyň ata Watanymyzyň, şeýle-de bütin dünýäniň gözel tebigatyny, esasan hem, suw baýlyklaryny gorap saklamakda ähmiýetiniň juda uludygyny nygtadylar.
Perman KAKAÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba
hojalyk uniwersitetiniň oba hojalyk
önümlerini gaýtadan işlemek fakultetiniň
dänäni gaýtadan işlemek hünäriniň 4-nji ýyl talyby,
Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň
Milli merkeziniň talyp hakynyň eýesi.
